‘Ironisch hè dat mijn naam “chicken” is in het Engels?’ Kip Andersen (1978) zit op het terras en drinkt een biertje. Hij ziet er precies zo uit zoals Amerikaanse filmmakers eruit zien – spijkerbroek, petje op. Zijn vorige film Cowspiracy (voluit: Cowspiracy: The Sustainability Secret) uit 2014 deed veel stof opwaaien. De film won prijzen, is vertaald in tien talen (waaronder Russisch en Chinees) en wereldwijd inmiddels miljoenen keren bekeken. Op Netflix was het de film met de meeste ‘comments’ ooit.

De boodschap van Andersen en zijn compagnon Keegan Kuhn is wederom niet de makkelijkste. In What The Health laten ze zien dat onze vlees- en zuivelconsumptie een van de belangrijkste oorzaken is van westerse ziekten zoals hartfalen, diabetes en obesitas, maar ook astma, eczeem, zelfs dementie. Dat vlees, maar ook melk en eieren, niet gezond zijn voor mensen, is allang bekend, maar die informatie wordt volgens Andersen bewust weggehouden door de vleesindustrie en door de farmaceutische industrie, die er heel rijk aan worden en helemaal geen belang hebben bij gezonde mensen.

‘In je film stel je dat de media hier niet graag over schrijven. Waarom niet, denk je?’
‘Ik weet niet hoe de situatie in Nederland is, maar in Amerika is de farmaceutische industrie de grootste adverteerder in de media. Alleen een kanaal zoals Netflix is onafhankelijk van adverteerders. Daarom willen zij onze films wel laten zien, en CNN niet.’

Denk je dat mensen – net als bij Cowspiracy gebeurde – boos op je worden?
‘Dit is het enige punt waarop mensen in de spiegel moeten kijken. Echt in de spiegel. Bij andere onderwerpen – Standing Rock, Shell, Trump – is het makkelijker om te laten zien aan welke kant je staat. Met een simpele like-knop geef je je mening. Maar onze verslaving aan dierlijke producten ligt gevoeliger. Ik denk dat dit de grote uitdaging is van deze tijd. Mensen willen niet aangesproken worden op hun glas melk of hun hamburger.’

Dus niemand wil de film straks zien?’
Ja, juist wel! Netflix gelooft dat de impact van What The Health nog groter zal zijn dan van Cowspiracy. Onze gezondheid komt nog veel dichterbij ons dan het milieu. Iedereen kent bijna wel iemand die diabetes heeft, of kanker.’

Kun je je grootste bezwaar tegen dierlijke producten uitleggen in het kort?
‘Onze (over)consumptie van vlees en zuivel houdt een belangrijk verband met hartziektes, diabetes en kanker, ze is zelfs de nummer één veroorzaker. En als je een van die ziektes krijgt, krijg je medicijnen voorgeschreven of behandelingen. Daarmee kom je in het medische circuit terecht voor de rest van je leven. Daar verdienen sommige bedrijven miljoenen mee. Maar de medicijnen lossen het probleem niet op. Waar de ziektes eigenlijk vandaan komen, en hoe je ze dus kunt voorkomen, daar wil blijkbaar niemand over praten.’

Je zegt dat bijvoorbeeld de Amerikaanse Diabetes-stichting zich hiervan bewust is, maar niets zegt?
‘Ja. In Amerika zijn deze gezondheids-goede doelen afhankelijk van sponsors uit de vlees- en zuivelindustrie.’

En de farmaceutische industrie ook?
‘Het ligt eraan met wie je praat, op een lager niveau niet. Maar de topmensen van de grote bedrijven die we bezocht hebben, wilden niet met ons praten. Ze wilden ons niet eens ontvangen. Dat zegt iets.

Net als in Cowspiracy volgen we in deze film het pad van het geld. Het blijkt dat de farmaceutische industrie zelfs wetenschappelijke onderzoeken sponsort die het eten van vlees of zuivel aanbevelen. Toch schrijft de huisarts een ei of een glas melk voor.’

En die spreekt niet de waarheid?
‘De ironie is dat in zesjarige medicijnopleidingen slechts een paar uur wordt gedoceerd over de invloed van voeding op gezondheid. Wat ziektes veroorzaakt, daar weten ze weinig over. Mensen gaan naar hun arts voor voedingsadvies maar de dokter is wel zo’n beetje de laatste waar je heen moet voor voedingsadvies. Niet hun schuld, ze hebben het nooit geleerd.’

Ben je bedreigd vanwege de film?
‘Niet direct. Er zijn wel wat rare dingen gebeurd sinds de film uitgekomen is. Rare dingen…’ Andersen is even stil. ‘Maar ik wil daar niet over praten. Nu nog niet. Ik ben wel bang geweest, maar dit onderwerp is zo groot en zo belangrijk dat we er niet meer niét over kunnen praten. Onze gigantische verslaving aan dierlijke producten en de schade die dat aanricht aan onze planeet, aan onze evolutie en niet in de laatste plaats aan onze gezondheid – dat is het belangrijkste probleem van onze tijd.’

De 39-jarige filmmaker woont nu in San Francisco maar groeide op in Virginia, in Santiago en Brussel. Zijn vader was marinier dus het gezin verhuisde elke vier jaar. Later kwam Andersen terecht op een Business School, hij werd sociaal ondernemer, filmmaker en Kundalini yoga-leraar. Zijn ouders eten nog steeds vlees.

Hoe is dat voor jou?
‘Ik vind het wel oncomfortabel. Ze hebben al mijn films gezien. Maar ze zijn koppig. Mijn vader heeft hartaanvallen gehad, maar hij gelooft me niet. Als het hun tijd is om het te geloven, is het hun tijd. Wat kan ik anders doen?’

Wil je de hele wereld veganist maken?
‘Nee, je kunt ook niet mensen laten stoppen met roken. Het enige wat ik kan doen, is mijn eigen motivatie laten zien. Dingen onderzoeken. En mensen inspireren met wat wij onderzocht hebben. Vervolgens hebben ze de mogelijkheid om er iets mee te doen, of niet.’

Zijn eigen inspiratie komt uit films als Meet Your Meat (2002), Earthlings (2005) en An Inconvenient Truth (2006). Andersen: ‘Ik was zo verslaafd aan kaas, ik kon geen dag zonder kaas. Ik dacht dat het leven geen zin meer had als ik veganist zou worden. Maar hoe meer ik wist, des te meer het me ging tegenstaan.

Stel dat de klimaatverandering ons inhaalt, stel dat we als mensheid over een afzienbare tijd niet meer bestaan of veel van ons niet, dan kunnen we het toch beter tenminste die laatste dertig jaren wél goed hebben gedaan? In vrede komen met ons lichaam en met de natuur, en stoppen met dit verwoestende spoor dat we als beschaving nu achter ons trekken? Het is het minste wat we kunnen doen voordat we alles kapot maken.’

Ben je zo pessimistisch?
‘Nee, tegelijkertijd heb ik het gevoel dat de verandering snel kan. Tien jaar geleden waren alleen nog heel rare weirdo’s veganisten. Sinds een jaar of drie is het normaler. Ontzettend veel mensen denken erover na. En je hoeft maar tien procent van een maatschappij te bereiken om een verandering in gang te zetten, om het tipping point te bereiken. Het is al aan het gebeuren. We leven in een waanzinnig spannende tijd.’

Verschenen op Vrij Nederland, 10 mei 2017